Njuike váldosisdollui

Vestfold 2012

- Dán jagi fylkamátkki lea veaháš earenoamáš, danin go munnuide dovdo dego livččiimet boahtán ruoktot, ean ge vuolgán mátkái, logai Majestehta Gonagas Harald go Gonagasbárra lei 2012 fylkamátkkis Sandes, davvinVestfoldas.

Golmma beaivvis guossástalai Gonagasbárra Sande, Re, Andebu, Tønsberg, Nøtterøy ja Tjøme suohkaniid. Soai geavaheigga Kongeskipet Norge dan mátkkis, ja iđđesbeaivvi geassemánu 19. beaivvi doalvvui sjaluppen fanas Gonagasa ja Dronnega Nordre Jarlsberg ruggui, gos sudnuide sávve buresboahtima Vestfoldii.

MOT ja Sande gáhttaeallin

Sandes finaiga Gonagas ja Dronnet MOT nuoraidkafeas, mii lea viesus maid gohčodit «Stuora fiskes viessun». Kafeas beasai Gonagasbárra deaivvadit nuoraiguin ja gullat maid MOT bargá nuoraide ja báikkálaš servodahkii ávkin.

Fila váldogáhtas lágidedje sártniid, dánssa ja musihka. Sande musihkkakorpsa ja Sande Danseverksted guoimmuhedje, ja ii unnimusat 14 jahkásaš geasanasčuojaheaddji Maren Sofie Nyland Johansen. Gonagasbárra beasai gáhta mielde váccašeamis maid máistit máli ja eará borramušaid maid SFO mánát ja Kul Mat prošeakta ledje ráhkadan, ja dat gal máistojedje:

- Munnuide leat dáppe guossohan “coola borramuša”, maid gohčodit boahtteáiggi jurddašemiin «ekologiija ja biebmoillun”. Ja nu dat lei ge! Dat ásahii duođai borranilu midjiide geain lei nu lihkku ahte beasaimet máistit, logai Gonagas Harald go doalai sártni márkanbáikkis.

Bajásšaddan ja gaskaáigi Re suohkanis

Re suohkan bargá ollu dan badjelii ahte galgá leat buorre suohkan mánáide ja nuoraide, ja bargá systemáhtalaččat dan ektui ahte duohtandahkat dan guhtta eavttu maid Máilmmi Dearvvašvuođaorganisašuvdna lea bidjan mat galget nannet báikkálaš servodagaid. Gonagassii ja Dronnegii čájehedje sihke SmART bajásšaddan prošeavtta ja «Manifest mot mobbing» bargguid.

Vestfoldas gávdnojit ollu vikiŋgaáiggi muittut, ja Re suohkanis lágiduvvo juohke jagi gaskaáigefestivála. Revetal párkkas beasai Gonagasbárra oaidnit veaháš mii dat lea, go doppe čájehedje man bures gaskaáiggi trebuchet nammasaš bálkestanvearjjuin deaivvai gálláruohttasa báhčit.

Dronnet Sonja čujuhii iežas sártnis dasa movt Re nákce ovttastahttet historjjálaš identitehta ulbmillaš boahtteáiggi bargguiguin. Dronnet giitii liekkuslaš buresboahtima ovddas, muhto namuhii seammás ahte ná liegga buresboahtin ii leat álo leamaš ovddeš áiggiid:

- Moai Gonagasain letne hui bures vuostáiváldojuvvon. Arvat vearrábut geavai Birkebeiner-gonagas Øysteinain jagis 1177, go son bođii guossin Re báikái. Maŋŋel Re soahtama viegai son muhtun vissui gilis ja bivddii dálu boandda suodjalit su. Boanda vástidii dan láhkái ahte gottii Øysteina. Dan muitala Snorre Heimskringla muitalusas. Muhto odne gal lea ustitvuohta, service ja mojit maid letne vásihan dáppe dán suohkanis. 

Tennjegat ja mearkagiella Andebuas

Nubbe beaivi Gonagasbára fylkamátkkis álggii Andebuas, Vestfolda váibmoguovddážis.  Soai manaiga álggos Signo gelbbolašvuođaguovddážii, gos Gonagasbárra beasai vásihit «Min buoremus beaivi». Norgga áidna bealjehemiid orkester čuojahii, ja veahkkin lei JoySing mánáid-ja nuoraid lávlunjoavku. Gonagas ja Dronnet beasaiga maid oaidnit «Rødhette og ulven» máidnasa mearkagillii, ja Gonagas Harald ja Dronnet Sonja beasaiga maid čuovvut smávit mearkagiellakursse.

Andebu guovddážis lei feastaprográmma mas ledje mielde sihke mánáidlávlunjoavku ja eará lávlut, revy ja Andebu kulturskuvla. Gonagas Harald rámidii suohkana go lei guossástallanmátkkis beassan vásihit nu ollu lávluma ja musihka, ja dan movt sii barget mánáiguin ja nuoraiguin:

- Lieđđudeaddji lávlun-ja musihkkaeallin čájeha ahte dáppe leat bidjan mánáid ja oktavuođaárvvuid guovddážii. Mánát ja sin bajásšaddandilli lea eahpitkeahttá dat deháleamos maid sáhttit báikkálaš birrasis čalmmustahttit. Lihkku viidáseappot bargguin ahte ásahit oadjebas ja nanu eallinvuođu boahttevaš buolvvaide.

Manáid tennjengilvu lei oassin Andebu ráhkkananbargguin, ja vuoitotennjet Dette må være Andebu! Lei biddjojuvvon buot bovdehusaide maid ledje juohkán olbmuide Gonagasbára guossástallama oktavuođas. Sihke diet tennjet ja eará tennjegat leat biddjojuvvon Gonagaviesu mánáidsiidduide.

Ruggovázzin ja fatnasa čáhcáibidjan Tønsbearggas

Maŋŋelgaskabeaivvi joavddai Gonagasbárra Norgga boarraseamos gávpogii, Tønsbergii. Dáppe lea mearra ja mearramátkkošteapmi leamaš guovddážis duháhiid jagiid, ja dat lei ge guossásatallama birasin. Kájas ledje ollu fatnasat ja skiippat, ja Tønsberg lávlunjoavku lávllui Gonagassii ja Dronnegiid Svanen skonnertta deahka alde. Gonagas Harald ja Dronnet Sonja finaiga maid Bryggekapeallas, mii lea vuosttaš diekkár kapealla mii huksejuvvui dán riikii.

1904:s álge roggat čáppa vikiŋgskiippa bázahusaid hávdealážis Oseberg dálus Tønsbearggas. Dál lea diet vikiŋgskiipa ceggejuvvon Vikingskipsmuseai Bygdøyas, muhto lei huksejuvvon juste seammalágan, ođđa Osebergskiipa – juste seamma huksenmálliin ja seamma bargoneavvuiguin, ja dat lei dál gárvvis čáhcáibidjamii.

- Oseberggávdnosat leat Norgga arkeologiija stuora máinnas, logai Gonagas, ja jotkkii: Ja áiggun lasihit ahte bargu ráhkadit ođđa Osebergskiippa lea fas ođđa máinnas – mii čájeha eaktodáhtolašvuođa Norggas! Goasii 1200 jagi maŋŋil go vuosttaš skiipa biddjojuvvui čáhcái, galgat odne fas bidjat vikingskiippa čáhcái Tønsbearggas.

Ja dasto gesse skiippa čáhcáiVolvesang nuohtaide.

Máilmmi ravda

Maŋemus beaivvi dán mátkkis joavddai Gonagasbárra Tjømii, mii lea Oslovuona olggumus sullosuohkan.  Soai manaiga gáddái Krukehámmánis Hvasseris, gos skuvlamánát lávlo ja čájehedje Tjøme mearrakultuvrra. Gonagas ja Dronnet beasaiga maid oaidnit báikkálaš fanashuksenárbevieru, go doppe lei Færdersnekkene fanas maid beasaiga oaidnit.

Gonagasbára geassebáiki, Mågerø, lea Tjøme suohkanis, ja danin Gonagas Harald deattuhii ge sártnistis iežaska gullevašvuođa Tjømii ja makkár buorit muittut sudnos leat dán báikkis:

- Munnuide Dronnegiin – geat navde dán báikki dego ruoktun – lea earenoamáš illun beassat čuovvut dán stuora feastta.

Tjøme lulageahčen lea báiki maid gohčodit Máilmmi ravdan – jur Færder fyr siskkeleappos, mii lea mearkan Oslovuona sisa borjjasteddjiide. Vippefyret báikkis lei 9.luohkkálaččain čájáhus Gonagasbárrii, ja doppe beasaiga maid gullat ahte leat plánat ráhkadit dán guvlui našunálpárkka. Gonagas celkkii ge dasto ahte «Jus našunálpárkaášši biddjojuvvo ovdan Gonagassii stáhtaráđis, de beasan muitalit ahte lean leamaš dáppe geahčadeamen dán guovllu! Nu ii dáhpáhuva gal juohke bearjadaga.»

Loahpaheapmi Nøtterøyas

Maiddái Nøtterøyas leat, seammaládje goTjømes, ollu sullot, báktesullot ja suologierdu. Gonagas Harald ja Dronnet Sonja manaiga gáddái Teie smávvafanashámmánis Rosanes. Dasto Gonagasbárra váccii párkka mielde, ja doppe ledje eaktodáhtolaš organisašuvnnat mat čájehedje iežaset bargguid Gonagassii ja Dronnegii.  

Okta prošeavttain man birra muitaledje, lei prošeakta «Fra bostedsløs til herre i eget hus» . Dát prošeakta lea ožžon bálkkašumi, ja dan bargun lea hukset smávva viesuid olbmuide geain leat gárrenmirkkuiguin váttisvuođat, vai sis lea visti, ja sii ožžot maid buoret iešvuođadovddu go ieža besset leat mielde viessohuksenbargguin. Gonagasbárra gulai maid nuoraidfitnodaga Frii birra, mii nammaduvvui Norgga buoremus nuoraidfitnodahkan 2012:s, bargguinis maid lea dahkan kabelkeahtes jietnasirdima oktavuođas. 

Maŋŋel Rosahaugpárkka álbmotfeastta, gos ledje ollu kulturovdanbuktimat lávddi alde, vácciiga Gonagas ja Dronnet oanehaš Nøtterøy ođđa dearvvašvuođabálgá mielde. Dearvvašvuođabálgái gullet máŋga bálgá meahcebealde, maid galgá leat nu álki čuovvut ahte ollugat galggaše hástaluvvot daid mielde vázzit

Vuostáiváldin

Fylkamátkki loahpahuvvui eahkes vuostáiváldimiin gos dat suohkanat ja organisašuvnnat ledje fárus mat ledje leamaš mielde doaluin, bovdejuvvojedje Gonagaskiipii.

 

29.01.2013

Juogat dán artihkkala Twitteris ja Facebookas:

Juogat dán artihkkala Twitteris Juogat dán artihkkala Facebookas
Kongeparet besøker Tjøme siste dagen av sin fylkestur til Vestfold. De som intervjues er Aagot Jahre og Solveig Bjønness (Foto: C. Lagaard, Det kongelige hoff)