Čalmmustahtii sámi visttiid suodjaleami

Sámediggi lea 2011 rájes bargan dáinna prošeavttain ovttas Riikaantikvárain ja Dálkkádat- ja birasdepartemeanttain. Ulbmil lea registreret ráfáidahttojuvvon sámi visttiid mat gávdnojit Norggas, ja leat ge registrerejuvvon birrasii 800 vistti.  Sihke sámediggepresideanta Vibeke Larsen, dálkkádat- ja birasministtar Vidar Helgesen ja riikaantikvára Jørn Holme ledje mielde otná loahpahandilálašvuođas.

Registreremat oainnusindahket sámi kultuvrra ja identitehta sihke báikkálaččat ja našuvnnalaččat. Ruvdnaprinsaregeanta doalai sártni loahpahandilálašvuođas ja giitalii oasseváldiid dan viiddis barggu dihte maid leat bargan.

- Gállogieddi čalmmustahttá stuora ja dehálaš barggu loahpaheami dál, man ulbmil lea áimmahuššat min sámi kulturhistorjjá. Sámediggi, Riikaantikvára ja Dálkkádat- ja birasdepartemeanta leat ovttasbarggus identifiseren ja registreren sámi visttiid mat lea huksejuvvon ovdal 1925. Ollu návccat leat biddojuvvon dán bargui, mii dokumentere sámiid ássama ja sámi historjjá – Deanu rájes davvin gitta Plassjii lullin, logai Ruvdnaprinsa Haakon.

Maŋŋel lunšša musea goađis, beasai Ruvdnaprinsa deaivvadit golmmain nuorra oahpisteddjiin, geat vázze ja čájehedje sutnje oasi dávvirvuorkkás. Dasto sii vulge viidáseappot Borri báikái Skániin.

Kultursuodjaleapmi

Borris leat bargamin ovddeštit ja divodit sámi láđu mii lea huksejuvvon birrasiid 1850:s.  Ruvdnaprinsa Haakon beasai gullat láđu historjjá, ja beasai maid oaidnit makkár bargoteknihkaid geavahit láđu divodanbargguin. Ruvdnaprinsaregeanta beasai ieš maid geahččalit bargin.

Gállogieddi sámi olgomusea

Gállogieddi lea olgomusea mii lea huksejuvvon hui dábálaš markasámi dállobáikái. Dállu lea jur vári vuolde ja doppe lea hui várddus, oaidná sihke ránnjágiliid ja Ofuohtavuona, ja vuosttaš bissovaš ássan dán báikkis lei loahpageahčen 1700-logu. 

Sølve (5 jahkásaš) ja Sofie (5 jahkásaš) attiiga Ruvdnaprinsaregentii liđiid go son bođii Gállogieddái. Govva: Marianne Hagen, Gonagaslaš hoavva .

Gállogieddi rahppojuvvui musean 1990:s, ja dan šiljus leat goahti, árbevirolaš bealjegoahti, dállu, návet, ommanbuvri, áiti, olgovisti, eanageallir ja ollu dološ dávvirat ja bargoneavvut.

Dáppe leat maid árbevirolaš sámi giehtaduojit čájáhussan ja merkejuvvon kulturbálggis mas lea markasámi kulturmuittut mat gullet museai.

Kilde: vardobaiki.no