Soahti 1940 – 45

Duiska soahteveahka fallehii Norgga cuoŋománu 9.beaivvi 1940 árraiđit. Soahteveahka bođii ollu smávit fatnasiiguin, maid šlávárfanas Blücher láidestii Oslo vuona sisa. Go Blüchera vuodjudedje Drøbaknuorrái, de beasai Gonagasbárra ja Ráđđehus báhtarit eret Oslos (Vuorkágovva / Scanpix).

Duiska soahteveahka leavvá Osloi. Dá leat Oslo váldogáhta, Karl Johan alde (Vuorkágovva / Scanpix)

Cuoŋománu 10. beaivvi bođii duiska sáttaolmmái Curt Bräuer Gonagas Haakonii duiskalaččaid gáibádusain. Gonagas ii miehtan sin gáibádusaide. Ráđđehus attii seamma vástádusa. Duiskalaččat vástidedje garra girdifallehemiiguin. Dá ohcá Gonagas suoji vai ii deaivvahala duiska girdibombbaide Nybergsunddas cuoŋománu 11. beaivvi 1940. Govva: Johan Wilhelm Clüver. Gonagaslaš hoava vuorkágovva.

Regjeringens buss bombet i stykker ved Nybergsund 11. april 1940. Foto: Johan Wilhelm Clüver, De kongelige samlinger

Báhtareamen viidáseappot davásguvlui. Gonagas Haakon ja Ruvdnaprinsa Olav "Gonagassoagi" luhtte olggobealde Molde. Dát govva šattai maŋit áiggi duohta symbolan Norgga vuostálastimii. Govva: Per Bratland, Nina Bratland vuorkágovva.

Gonagas Haakon ja Ruvdnaprinsa Olav ságastallamin generálain Otto Ruge, guhte lei Norga soahteveahkagotti bajemuskommanderende (Govva: Scanpix)

Hytta Trangen i Balsfjord. Kong Haakon og Kronprins Olav bodde her fra 2. mai til 7. juni 1940, Foto: De kongelige samlinger

Konge og Kronprins utenfor Trangenhytta i Balsfjord. Mellom 2. mai og 7. juni 1940 ble Norge styrt herfra. Foto: Nikolai Ramm Østgaard, De kongelige samlinger.

Narvik ble erobret av tyske tropper om morgenen 9. april 1940. Målet var kontroll med jernmalmen fra gruvene i Kiruna. Norges 6. divisjon tok opp kampen under ledelse av general Carl Gustav Fleischer. Foto: NTB scanpix

Det var første gang allierte tropper sloss side om side. Britiske, franske, polske og norske styrker kjempet sammen - og vant. Gjenerobringen av Narvik 28. mai 1940 var Nazi-Tysklands første store nederlag. Bildet viser franske alpejegere som deltok. Foto: NTB scanpix

Men situasjonen i Frankrike var prekær, og de allierte besluttet å overføre sine tropper dit. Norske tropper kunne ikke sloss videre alene. Kongen måtte ta den tunge beslutningen om å forlate landet. Foto: NTB scanpix

Kong Haakon og Kronprins Olav ankommer Tromsø bispegård og siste statsråd på norsk jord, 7. juni 1940. Foto: Ukjent, De kongelige samlinger

Dađistaga čielgagođii ahte Norga ii nagodan bissehit duiska soahteveaga, ii lihtolašriikkaid vehkiin ge. Go lihtolašriikkat mearridedje vuollánit ja geassádit soađis, de fertii Gonagas lossa mearrádusa dahkat; ahte báhtarit eret riikkas. Geassemánu 7. beaivvi 1940 manaiga Gonagas Haakon ja Ruvdnaprinsa Olav brihttalaš šlávárfatnasii "Devonshire" (Govva: Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Gonagas Haakon ja Ruvdnaprinsa Olav deahka vuolde mátkkoštettiin Eŋglándii (Govva: Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Kong Haakon og Kronprins Olav på dekk under overfarten til England. Foto: Nikolai Ramm Østgaard, De kongelige samlinger.

Norga ásahii eksiilaráđđehusa Londonii. Lei dehálaš vuođđidit vuođđolágalaš stivrenfámu dakkár eatnamii maid soahtefápmu ii lean vuollásis váldán. (Govva: Scanpix)

Statsråd 26. september 1940. Fra venstre: Anders Fjelstad, Arne Sunde, Birger Ljungberg, Sverre Støstad, Trygve Lie, Hans Ystgaard og statsminister Johan Nygaardsvold, Kong Haakon, Kronprins Olav, Halvdan Koht, Nils Hjelmtveit, Oscar Torp, Terje Wold, Olav Hindahl og Sven Nielsen. Fotograf ukjent, De kongelige samlinger

Eksiilaráđđehus jođiihii ja oktiiordnii Norgga soahtevuostálastima čuovvovaš vihtta jagi. (Govva: Scanpix)

Gonagas Haakon ja Ruvdnaprinsa Olav radio bálddas iežaset ruovttus olggobealde London gávpoga, geasset 1942 (Govva: Scanpix)

Kong Haakon med veske med gassmaske i Little Park, London. Foto: Nikolai Ramm Østgaard, De kongelige samlinger.

Kongen og Kronprinsen besøker tropper i Edderton, Skottland: I samtale med Bjart Ording, sjefen for mitraljøsekompaniet.

Kong Haakon og Kronprins Olav inspiserer norske soldater i Inverness, Skottland, 1941. Foto: De kongelige samlinger

Kong Haakon inspiserer norske marinesoldater i Plymouth. Foto: De kongelige samlinger

Kronprins Olav besøker en norsk internatskole ved Drumtochty Castle, Skottland . Foto: De kongelige samlinger

Kong Haakon i samtale med to verftsarbeidere i Buckie, Skottland. Foto: Asbjørn Barlaup, De kongelige samlinger

Gonagas Haakon fitnamin báhtareddjiid luhtte geat ledje báhtaran Sállanis Finnmárkkus, báhtareddjiid leirii lahka Glasgow, 1945 (Govva: Scanpix)

Gonagasa radiosártnit ledje dehálaččat danin go dakko bokte doalahii Gonagas oktavuođa álbmogiin doppe ruovttueatnamis. (Govva: Scanpix / Arkiv)

Gonagas Haakon šattai várra deháleamos Norgga soahtevuostálastin symbolan, ja soahteáiggi šattai dađistaga gielddus čájehit doarjaga Gonagassii ja Gonagasbearrašii (Govva: Scanpix).

Álbmot čájehii máŋggaládje doarjaga Gonagas Haakonii. Dá leat gođđán fáhcaid main lea Gonagasa monográmma ja válgasánit (Govva: Scanpix)

På den 1728 meter høye fjelltoppen Skogshorn i Hemsedal satte norske ungdommer opp Kong Haakons merke. Foto: NTB scanpix

Et V-tegn kan ha mange formater. Prins Harald ved vesle Skaugum i Canada, 1942. Foto: Norwegian Official Photo, De kongelige samlinger

Ruvdnaprinseassa báhtarii Ruvdnaprinsabára mánáiguin álggos Ruŧŧii, ja de viidáseappot USA:ii, gos sii orro gitta dassážii soahti nogai ja sii besse fas máhccat ruoktot. Ruvdnaprinseassa Märtha ja Ruvdnaprinsa Olav ja Prinsa Harald, Prinseassa Astrid ja Prinseassa Ragnhild olggobealde viesu gos sii orro Pook's Hill báikkis Marylanddas (Govva: Scanpix)

Kronprinsesse Märtha og barna under en pause på flukten gjennom Finland 13. - 15. august 1940. Foto: De kongelige samlinger

Princess Astrid and Princess Ragnhild on board the USS American Legion on their way to the US, August 1940. Photo: The Royal Collections

Ruvdnaprinseassa Märtha Washingtonis fárrolaga USA presideanttain Franklin D. Roosevelt dalle go son doalai iežas beakkán sártni "Look to Norway" (Govva: Scanpix)

Kronprinsesse Märtha på kurs arrangert av Røde Kors komiteen til hjelp for norske formål. USAs førstedame Eleanor Roosevelt er også til stede. Foto: De kongelige samlinger

Offisiell fotografering på Pook's Hill, julen 1943. Foto: De kongelige samlinger

Offisiell fotografering på Pook's Hill. Foto: De kongelige samlinger

Prinseassa Astrid, Prinsa Harald ja Prinseassa Ragnhild sáddejit juovladearvuođaid ruoktot muhtun USA studios (Govva: Scanpix)

Prinsa Harald Little Norway nammasaš báikkis, mii lei Norgga girdiveaga hárjehallanbáiki Canadas (Govva: Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Prins Harald i flysimulatoren Muskoka Aerodrome ved "Little Norway", det norske flyvåpenets treningsleir i Canada. Foto: Norwegian Official Photo, De kongelige samlinger

Prins Harald og flyver Johan W. Garben i Muskoka Aerodrome ved "Little Norway". Foto: Norwegian Official Photo, De kongelige samlinger

Prinsa Harald Little Norway nammasaš báikkis, mii lei Norgga girdiveaga hárjehallanbáiki Canadas (Govva: Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Geassemánu 30. beaivvi 1944 nammadii Eksiilaráđđehus Londonis Ruvdnaprinssa Olav suodjalushoavdan. Dalle son válddii badjelasas Norgga soahteveaga ja lihtolašriikkaid ovttasbarggu jođiheami. (Govva 1942: Feyer, Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Miessemánu 13. beaivvi 1945 máhcai Ruvdnaprinsa Olav Norgii. Max Manus lea heaggavákta (Govva: NTB/Scanpix)

Den 5. juni 1945 gikk Kong Haakon om bord i HMS Norfolk i Edinburgh til lyden av «Ja vi elsker». Det var starten på reisen hjem til Norge. Foto: Royal Navy Official Photograph (UK)

Kongefamilien på dekk. HMS Norfolk har ankommet Oslofjorden på vei hjem til et fritt Norge. Foto: the Royal Navy

7. juni 1945: Kronprins Olav ønsker Kong Haakon velkommen hjem. Foto: NTB scanpix

Gonagas Haakon máhccá Norgii geassemánu 7. beaivvi1945 (Govva: Gonagaslaš hoava vuorkágovva)

Kong Haakon vinker til folkmengden på kaia. Oslos ordfører Einar Gerhardsen til høyre. Foto: NTB scanpix

Kong Haakon taler på Rådhusplassen. Prins Harald til høyre. Fotograf ukjent, De kongelige samlinger

Kongefamilien på Rådhusplassen. Foto: NTB scanpix

Geassemánu 7. beaivi 1945: Gonagaslaš korteše, mas A-1 lea njunnošis, vudjet Torggaten mielde Oslos (Govva: NTB / Scanpix)

Kong Haakon ønsket å se ødeleggelsene og gjenreisningsarbeidet. I 1946 reiste han langs kysten av Finnmark med jageren Stord. Ødeleggelsene var enorme. Her er det Vardø som ønsker Kongen velkommen. Fotograf ukjent, De kongelige samlinger.

Kong Haakon besøkte krigskirkegården i Harstad under reisen i Finnmark. Fotograf ukjent, De kongelige samlinger.

Kong Haakon ønskes velkommen på havna i Honningsvåg. Fotograf ukjent, De kongelige samlinger.