Abelbálkášupmi 2011

Iđđes lei bálkášumi vuoiti audienssas Gonagasa luhtte.

Abelbálkášupmi addojuvvo earenoamáš buori dutkanbarggu ovddas matematihkas, ja lea Det Norske Videnskaps-Akademi mii juohká bálkášumi. Dán jagi vuostáiváldi, John Milnor, bargosadji lea Institute for Mathematical Sciences, Stony Brook University, New York.

Ákkastallan man vuođul bálkášupmi addojuvvui

Akademiija čujuha ákkastallamis professor Milnors mearkkašanveara bargui mii guoská topologi, differensialgeometriija, algebra ja dynámalaš vuogádagaide. Dasa lassin deattuhit man stuora mearkkašupmi su fágalaš barggus lea:

"Milnor lea earenoamáš čeahppi gaskkustit váttis matematihka. Son lea dávjá hálddašan váttis, boahtteáigái váikkuheaddji fáttáid mat eai ovdal leat čállojuvvon girjehámis. Ođđa dieđuiguin lea son buktán ollu áigáiheivehuvvon bargguid main lea guhkes áigái mearkkašupmi, mat ovddastit bajemus dási ipmárdusa. Seammaláhkái go musihkár sáhttá leat sihke čeahpes komponista ja čalmmigeassi gaskkusteaddji, lea matematihkar John Milnor sihke dutki ja gaskkusteaddji."

John Milnor barggut leat guođđán čielga luottaid ođđaáigásaš matematihkkii, ja ollu matematihkkadoahpagat lea ožžon su nama.

Bálkášumi juohkin Gamle Logenis

Abelbálkášumi allaáiggalaš juohkin dáhpáhuvvá Gamle Logenis Oslos ja álgá diibmu 14:00 odne. Preses Øyvind Østerud doallá rahpansártni ja Abellávdegotti jođiheaddji, Ragni Piene, čiekŋudahttá lávdegotti ákkastallama. Bálkášumi addá Majestehta Gonagas Harald.

Audiens ja kránsabidjan

Árbevieru mielde vuostáiválddii Gonagas Harald bálkášumi vuostáiváldi audienssan Gonagaslaš šloahtas eske iđđes. Bálkášumi vuostáiváldi láve maid árbevieru mielde bidjat lieđđekránssa Niels Henrik Abel statua lusa, ja dan dagai professor Milnor ikte maŋŋelgaskabeaivvi. Statua lea Gustav Vigeland ráhkadan, ja dat ceaggá Šloahttapárkkas nugohčoduvvon Abelhaugen báikkis.

Eahkes lea Gonagas Ráđđehusa baŋkeahtas Akershus šloahtas gudnijahttimen bálkášumi vuostáiváldi.

Abelbálkášumi birra

Abelbálkášupmi galgá váikkuhit loktet matematihkkaárvvu servodagas, ja movttiidahttit mánáid ja nuoraid beroštit dan fágas. Dat addojuvvui vuosttaš geardde 2003:s, ja bálkášupmi lea 6 miljovnna ruvnno.

Bálkášupmi lea nammaduvvon norgalaš matematihkara Niels Henrik Abel nama mielde. Son ovddidii oanehis eallináiggistis máŋga teoriija mat šaddet áibbas mearrideaddji fága ovddideamis. Abel jámii tuberkulosedávddain 1829:s, son ii háhppehan deavdit 27 jagi ge.